Aktualności
Instrument miesiąca: gitarowe rekomendacje Marka Nosala
2024-10-18
XIX Międzynarodowy Festiwal Śląska Jesień Gitarowa, który rozpocznie się w Tychach 20 października, będzie wielkim świętem muzyki na najwyższym poziomie artystycznym i o wyjątkowym rozmachu. To wyjątkowa okazja, by odkryć nieznane oblicza gitary, ukazane w nowych utworach współczesnych kompozytorów, a także w nietypowych konfiguracjach instrumentalnych.
Zestawienie utworów przeznaczonych na ten instrument, które łączą naszą Oficynę ze Śląską Jesienią Gitarową przygotował dla nas Marek Nosal – gitarzysta i pedagog, od 2015 roku dyrektor artystyczny tego Festiwalu oraz Konkursu im. Jana Edmunda Jurkowskiego w Tychach. Wśród rekomendacji znajdziecie zarówno utwory, które już w przyszłym tygodniu zabrzmią na Śląsku, jak i propozycje pedagogiczne, po które warto sięgnąć.
Aleksander Nowak, Koncert na gitarę w stroju osobliwym i orkiestrę kameralną
W związku z premierą Koncertu epizodycznego na gitarę, perkusję i orkiestrę smyczkową Aleksandra Nowaka, która będzie miała miejsce podczas tegorocznego festiwalu Śląska Jesień Gitarowa z udziałem Łukasza Kuropaczewskiego i AUKSO Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy pod dyrekcją Marka Mosia, warto przypomnieć pierwszą tego typu kompozycję autorstwa tegoż kompozytora, mianowicie Koncert na gitarę w stroju osobliwym i orkiestrę kameralną z roku 2012. Utwór powstał również na zamówienie tyskiego festiwalu i został tam prawykonany przez orkiestrę AUKSO pod batutą swego szefa, natomiast w partii solowej miałem zaszczyt i przyjemność wystąpić osobiście. Utwór spotkał się z bardzo dobrym przyjęciem, nagranie live pierwszego wykonania opublikowane zostało na festiwalowym albumie CD „Śląska Jesień Gitarowa 2012”.
Tytułowa osobliwość to użycie w stroju gitary ćwierćtonów, co wiąże się z zamysłem kompozytora, aby myśli tematyczne zbudować z przeciwstawnych sobie, harmonicznie odległych materii dźwiękowych – jednej bardziej tradycyjnej, konsonansowej, drugiej dysonującej, wykorzystującej właśnie ćwierćtony. W kompozycji nie brak też odniesień do różnych muzycznych gatunków, w tym jazzu. Wszystko to czyni Koncert utworem kolorowym, intrygującym, zdecydowanie wartym poznania.
Joanna Wnuk-Nazarowa, Morze Śródziemne, żegnaj. Próba rekonstrukcji na 2 gitary i orkiestrę kameralną
Poznanie tej kompozycji było dla mnie niespodziewanym odkryciem w polskim repertuarze gitarowym czegoś nieznanego, a bardzo interesującego. Gdy dwa lata temu zostaliśmy z gitarzystą Jakubem Morozińskim zaproszeni do wykonania tego utworu w Filharmonii Śląskiej, czuliśmy ekscytację charakterystyczną dla spotkania z utworem nowym (utwór powstał w 1986 roku, ale nie był dotąd nagrany) i wymagającym szczególnej kreatywności, musieliśmy np. ustalić techniczne sposoby wykonania pewnych efektów brzmieniowych, a także specyficzne metody ich ćwiczenia w duecie. Praca nad utworem przyniosła nam wiele satysfakcji, został on również bardzo dobrze odebrany podczas koncertu. Kompozycja jest efektowna i atrakcyjna dla słuchaczy, m.in. dzięki elementom wirtuozowskim oraz odniesieniom do muzyki włoskiej, hiszpańskiej i greckiej. Można się o tym przekonać dzięki płycie CD JOANNA WNUK-NAZAROWA - IL TEMPO PASSA, na której znajduje się nagranie dokonane w grudniu zeszłego roku przeze mnie wspólnie z Jakubem Morozińskim, Śląską Orkiestrą Kameralną pod dyrekcją Yaroslava Shemeta.
.jpg)
fot. Aleksandra Lenard
Mikołaj Piotr Górecki, Arioso e furioso op. 39. Koncert na gitarę, orkiestrę smyczkową i perkusję
To także kompozycja, której powstanie i prawykonanie miałem okazję obserwować, gdyż została ona napisana na zamówienie festiwalu Śląska Jesień Gitarowa w roku 2014 i tam zaprezentowana po raz pierwszy z udziałem gitarzysty Łukasza Kuropaczewskiego i AUKSO Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy pod niezrównaną dyrekcją maestro Marka Mosia. Utwór miał później wiele wykonań i nagrań, co samo w sobie może świadczyć o jego atrakcyjności dla wykonawców i publiczności. Osobiście również uważam, że jest to bardzo udana pozycja w repertuarze na gitarę i smyczki, i mam też nadzieję, że Mikołaj Górecki obdaruje nasze gitarowe środowisko jeszcze niejedną kompozycją.
Isaac Albéniz, Asturias op. 47
Jeden z największych przebojów gitarowych i jeden z tych utworów, dla których wielu młodym gitarzystom – i ja kiedyś należałem do tej grupy – po prostu chce się ćwiczyć na instrumencie. Wydanie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego to opracowanie prof. Aliny Gruszki, osoby o nieocenionych zasługach dla polskiego środowiska gitarowego, a dla mnie osobiście wyjątkowej postaci – mojej Pani Profesor, pod której okiem kształciłem się przez osiem lat. Także z tych względów to dla mnie edycja szczególna godna wyróżnienia i polecenia.
Francisco Tárrega, Preludia i mazurki, zeszyt 1 i 2
Nie ma bardziej wdzięcznego repertuaru dla poznania bogactwa gitarowych niuansów barwowych i artykulacyjnych niż muzyka Francisco Tárregi, chyba że Fernando Sora. Tárrega doskonale znał możliwości gitary i z wielkim smakiem potrafił je wykorzystać w kompozycjach o szlachetnej prostocie i urokliwym blasku. To repertuar, który wykonywać można przez całe życie - od lat szkolnych po najbardziej dojrzałe - zawsze odkrywając coś nowego.
Stanisław Mroński, Łatwe utwory, zeszyt 1 i 2
W ostatnich dekadach polskie środowisko gitarowe zyskało wielu nowych twórców piszących na gitarę utwory przeznaczone dla uczniów szkół muzycznych obu stopni. To zjawisko wszystkim nam przynosi wiele radości i satysfakcji. Myślę jednak, że ciesząc się nowym, co rok znacznie wzbogacanym gitarowym repertuarem dydaktycznym, nie powinniśmy zapominać o wartościowych pozycjach tego typu, które pozostawiły nam poprzednie pokolenia kompozytorów. Takim twórcą, którego z pewnością należy ocalić od zapomnienia, jest Stanisław Mroński.
Dwa zeszyty Łatwych utworów przynoszą 33 miniatury, charakteryzujące się prostotą, wdziękiem i komunikatywnością, a także bardzo dobrym warsztatem kompozytorskim. Jednocześnie pozwalają one w przystępnej formie poznać tak istotne muzyczne zjawiska jak np. polifonia czy imitacja, a także stawiają przed młodym wykonawcą różnorodne, ale zawsze klarowne i konkretne, zadania wykonawcze. Jednym słowem Łatwe utwory Mrońskiego łączą przyjemne z pożytecznym.
***
Od 20-27 października gitara zabrzmi w różnorodnych zestawieniach: solo, w duecie, kwartecie, w połączeniu ze śpiewem i innymi instrumentami, a także jako instrument solowy z orkiestrą.Artyści światowej klasy, wirtuozi gitary klasycznej, brazylijskiej, jazzowej i flamenco, ukażą gitarę jako instrument uniwersalny, wykorzystywany w różnych stylach, w muzyce historycznej i współczesnej, poważnej i rozrywkowej. Natomiast dla wszystkich chcących wniknąć w tajniki gry na gitarze,Organizatorzy Śląskiej Jesieni Gitarowej przygotowali rozległą ofertę edukacyjna w postaci lekcji mistrzowskich, wykładów i wystaw. Z programem festiwalu można zapoznać się na stronie www.guitar.tychy.pl. Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest partnerem wydarzenia.
***
Rekomendowane publikacje pochodzą z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Możecie je znaleźć w naszym e-sklepie, w księgarni stacjonarnej w Krakowie i dobrych księgarniach muzycznych. W formie elektronicznej szukajcie na www.nkoda.com.
Marka Nosala usłyszycie na albumie IL TEMPO PASSA – JOANNA WNUK-NAZAROWA, wydanym przez ANAKLASIS w serii PORTRAITS.
Najczęściej czytane:
Blisko 400 muzyków i chórzystów, boska interwencja i absolutny triumf kompozytora – prawykonanie oratorium pasyjnego Męka Pana naszego Jezusa Chrystusa w 1838 r. wprost zelektryzowało muzyczną Warszawę. Dzieło to uznaje się za najwybitniejsze osiągnięcie polskiej muzyki religijnej XIX wieku. Dlaczego jednak do premierowego wykonania doszło dopiero w czerwcu, nie zaś – jak zamierzał twórca – w czasie Wielkiego Tygodnia? W kolejnej odsłonie cyklu Historia pewnego utworu przyjrzymy się niedotrzymanym obietnicom i przetrzymanym nutom.
Fundacja Pamięci Johna Simona Guggenheima (The John Simon Guggenheim Memorial Foundation) ogłosiła tegorocznych stypendystów Guggenheima – 198 wybitnych osób ze świata nauki i sztuki współczesnej, reprezentujących 53 dyscypliny, wybranych w rygorystycznym procesie aplikacji spośród prawie 3500 kandydatów. Wśród stypendystów, którzy otrzymali grant na realizację swojej działalności, jest Krzysztof Wołek – kompozytor związany z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.
Écoute na sopran i kwartet smyczkowy jest nową wersją kompozycji Słuchaj na sopran, klarnet, skrzypce, perkusję i fortepian, której prawykonanie odbyło się w grudniu ubiegłego roku w podczas bydgoskiego Festiwalu Art Mintaka. 22 kwietnia dzieło zostanie wykonane po raz pierwszy podczas paryskiego festiwalu, prezentującego najnowszą muzykę europejską.
Jagoda Szmytka jest kompozytorką, artystką i badaczką artystyczną. Muzykę łączy ze sztukami pięknymi i głęboką refleksją z zakresu takich dziedzin humanistyki, jak filozofia, estetyka czy historia sztuki. W katalogu jej twórczości znajdziemy m.in. dzieła solowe, utwory pisane na amplifikowane zespoły kameralne, instalacje performatywne, a także kompozycje wpisujące się w konwencję teatru muzycznego. W kwietniu, jako nasza Kompozytorka Miesiąca, odkrywa przed nami tajemnice procesu twórczego i zaprasza w gościnne progi swojej pracowni kompozytorskiej.
Aż trzy publikacje książkowe wydane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w minionym roku zostały nominowane w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku 2024. Jury doceniło pozycje: Muzyka Polska po Szymanowskim Adriana Thomasa, Estetyka muzyki Rogera Scrutona oraz Karnawał zwierząt Piotra Kamińskiego.
Jean-Philippe Rameau (1683-1764) wzbudzał wiele emocji. Wywarł nieoceniony wpływ na bieg historii i teorii muzyki, a jego spojrzenie na zasady rządzące kompozycją było – jak na XVIII wiek – innowacyjne. Postać francuskiego muzyka o wszechstronnych zainteresowaniach i oświeceniowym umyśle przybliża Christophe Rousset w najnowszej Małej Monografii wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Premiera książki już dziś.
Natura, budząca się znów do życia feerią barw i zapachów, przynosi nam także nowe, wiosenne bogactwo dźwięków i muzycznych inspiracji. Kwiecień witamy prawykonaniami dwóch dzieł z katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego: Karatachi no Hana Marcela Chyrzyńskiego we Wrocławiu i SurVanTutti Hanny Kulenty w Krakowie.
Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga w Kielcach ogłasza konkurs kompozytorski na utwór symfoniczny inspirowany nowelą Stefana Żeromskiego „Puszcza jodłowa”, a w szczególności jednym z zawartych w niej wątków: historycznym, przyrodniczym lub magicznym. Konkurs wpisuje się w Rok Stefana Żeromskiego – 20 listopada 2025 minie bowiem setna rocznica śmierci pisarza.
Podczas Gali Muzyki Klasycznej, która odbyła się w 30 marca w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, poznaliśmy laureatów Fryderyków – najważniejszych polskich nagród fonograficznych, przyznanych w dwunastu kategoriach. ANAKLASIS, marka prężnie działającą pod auspicjami Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, została uhonorowana aż trzema statuetkami.
Józef Koffler uznawany dziś za „pierwszego polskiego dodekafonistę” będzie bohaterem spotkania organizowanego przez Związek Kompozytorów Polskich, które zwieńczy prawykonanie odnalezionego po dziewięćdziesięciu latach od powstania Kwartetu smyczkowego op. 20.
